Duurzaamheid doet de bouwmarkten verschuiven. Die zijn gericht op een klimaatbestendig Vlaanderen en minder CO₂- uitstoot van gebouwen, infrastructuur en van het bouwproces zelf. Traditionele bouwactiviteiten gaan systematisch gepaard met een duurzaamheidslaag om elk project future-proof te maken. Dat brengt nieuwe jobs met zich mee. Neem nu wegeniswerken. Het gaat al lang niet meer alleen over het herstellen van een weg, maar het gaat om complete omgevingswerken. Met groenvoorziening, de vernieuwing en versterking van de riolering, het voorzien van buffercapaciteit voor regenwater, het aanwenden van gerecycleerd materiaal enz. Het gaat om een totaalproject met de aannemer als duurzame partner op de lange termijn om de "life cycle" ervan te optimaliseren.

Daarom bepaalt het klimaatbeleid de toekomst van de bouwsector: van bij het ontwerp van een bouwproject wordt de hele lifecycle vastgelegd. Zo spelen we in op de schaarsere en duurdere grondstoffen, op veranderende functies van een gebouw, op geïntegreerde (hernieuwbare) energietoepassingen, op natuurtechnische ingrepen enz. De toenemende complexiteit vergt gespecialiseerde bouwteams. Het wetenschaps- en innovatiebeleid zou meer aandacht mogen hebben voor de noden van de sector. Die oogt voor sommigen traditioneel, maar continu zijn er vernieuwingen op het vlak van producten, processen en diensten.

De energietransitie en klimaatmitigatie

Duurzame groei vergt een transparant en stabiel langetermijnkader dat bestaat uit een duidelijke planning van de Vlaamse regering met mijlpalen in de tijd. Een recent voorbeeld is de renovatieplicht met een duidelijk verstrengingspad richting label A. Dat heeft de bouw nodig om stelselmatig voldoende capaciteit op te bouwen om aan de stijgende vraag te voldoen. Dat gaat niet alleen over voldoende medewerkers, maar evengoed over organisatie, innovatie, automatisering en digitalisering om de processen te optimaliseren. Nog tal van maatschappelijke noden zoals betaalbaar wonen, kwaliteitsvolle verdichting, de waterhuishouding en de vergroening van Vlaanderen vergen zulke langetermijnkaders.

Bij het toewijzen van (overheids)opdrachten winnen duurzaamheidscriteria aan belang. Ook de financieringsmechanismen dienen te worden verfijnd. Naast overheidsinvesteringen, publiek-private samenwerkingen en raamovereenkomsten, dient de grote rol van private investeringen naar waarde te worden geschat. Want private actoren rekenen op een rechtszeker kader dat niet halverwege het geweer van schouder verandert. In de praktijk betekent dit onder meer een stabiele ruimtelijke planning en de uitvoering van beslist beleid zonder nieuwe onzekerheden. Ook zijn betere vergunningsprocedures nodig om private investeringen effectief versneld om te zetten in klimaatbestendige projecten.

De bouw is de motor die Vlaanderen nodig heeft na de corona-, energie- en Oekraïnecrisis, de inflatieperikelen en het onzekere internationale economische klimaat. Meer nog, de sector is vooral de probleemoplosser bij uitstek om de klimaatuitdaging duurzaam het hoofd te bieden. De bouw is voortrekker bij ingrijpende transities rond energie, materiaalgebruik, groenvoorziening en waterhuishouding. Investeren in de bouw is noodzakelijk om de klimaatverandering aan te pakken en staat gelijk aan investeren in duurzame economische groei. De sector voert al lang niet meer enkel plannen uit van anderen, maar is een 'voordenker' geworden die inzet op de "lifecycle" van projecten. Embuild Vlaanderen onderlijnt niet alleen de sleutelrol van de bouw als doener en "problem solver", maar ook de meerwaarde van de sector als co-creator van een doordacht beleid voor steeds complexere maatschappelijke uitdagingen.

Daarom vraagt Embuild Vlaanderen om de expertise van de brede bouwcluster te valoriseren, aan te wenden en systematisch te betrekken bij het overleg binnen de Vlaamse administratie en adviesraden en bij de werking van Vlaamse entiteiten zoals het departement MOW (Mobiliteit en Openbare Werken), het Agentschap Wonen in Vlaanderen, de VMM (Vlaamse Milieumaatschappij), Aquafin, de OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij), het VEKA (Vlaams Klimaat- en Energieagentschap) en het VLAIO (Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen).

Marc Dillen
Directeur-generaal